Fransa’daki protestolarda Twitter yanlış bilgi yayılmasının platformu mu oldu?
Günlerce #FranceRiots, #FranceHasFallen ve #FranceOnFire gibi ayaklanmalarla ilgili etiketlerle yanlış ve yanıltıcı bilgiler, ırkçı, ayrımcı tweetler Fransa ve dünya kamuoyunda gündemi domine etti.
Paris’in Nanterre bölgesinde 17 yaşındaki Nahel Merzouk’un bir kontrol sırasında polis tarafından öldürümesine tepki olarak Haziran’ın son haftasında başlayan halk ayaklanmaları Fransa’da bir çok bölgeye yayılarak 3 haftalık bir sürece yayıldı. Özellikle “banliyo” olarak tabir edilen kenar mahallerinde süren protestolar, bazı şiddet eylemleri ve polisle protestocuların arasındaki çatışmalarla kamuoyunun ilgisini çekmişti.
Dünyanın bir çok ülkesinde olduğu gibi Fransa, sistematik adaletsizlikler, ekonomik eşitsizlikler ve özellikle polislerin orantısız şiddeti ile biriken sosyal gerilimlerle dönemsel rutinlerle karşımıza çıkan en görünür ülkelerden biri. Bu yüzden yıllardır bu ülkeden hem kendi ulusal basınlarında hem de dünya basınına bir çok eylem ve protesto görülüyor. Ancak olaylar aynı zamanda sosyal medya platformlarında yanlış bilgilerin artmasına da öne çıktı. Yanıltıcı paylaşımların çoğu, protestocuları, Fransa’daki kültürel azınlıkları ve göçmenleri itibarsızlaştırmak için bağlamından koparılmış videoları dolaşıma sokan aşırı sağcı, göçmen karşıtı kullanıcılar tarafından paylaşıldı. Fransa’daki toplumsal protestoları Twitter’dan takip edenler protesto ve eylem görüntülerinden daha çok güncel olmayan ve bağlamdan koparılmış, çarpıtılmış içeriklerle karşılaştı, protestoları sadece ırksal gerilimlerin yol açtığı bir iç savaş olarak algıladı.
Bu nasıl oluyor?
Günlerce #FranceRiots, #FranceHasFallen ve #FranceOnFire gibi ayaklanmalarla ilgili ana etiketlerde (hashtag) yanlış ve yanıltıcı bilgiler, ırkçı, ayrımcı tweetler hakim oldu. Bu tweetlerde toplumsal protestolar bir iç savaşın başlangıcı olarak gösterildi. Bu yaratılan sahte gündemi fırsat bilen ve bizzat bu yanıltıcı içerikleri paylaşan aktörler ise yaşananların Fransa’nın göçmen politikalarının kaçınılmaz sonucu olarak çerçeveledi ve ırkçı grupları cesaretlendiren çağrılar yapıldı.
Elon Musk’ın Twitter’ın sahipliğini almasıyla birlikte yaptığı birçok radikal değişiklikten biri olan yeni algoritma ile birlikte Twitter Blue hesaplarından gelen tweetlerin görünürlülüğü artırılmış durumda. Eskiden “doğrulanmış kişi” olarak belirli kamuoyu tanınırlığı ve güvenililirliği üzerine verilen “mavi tik”, Musk döneminde “Twitter Blue” rozeti oldu ve aylık bir miktar ödeme ile herkesin erişimine açıldı. Birçok uzman, Twitter’ın hesapları doğrulama yönteminde yaptığı değişikliklerin platformdaki yanlış ve dezenformasyon üzerinde ciddi etkileri olacağı konusunda uyarılarda bulunuyordu.
Fransa ayaklanmalarında bu değişikliklerin olumsuz etkisini gözlemlemeye ve yanlış bilgilerle dolu birçok içeriğin Blue abonelerinin avantajlı durumuyla Twitter’ın algoritmasında öne çıkarıldığını deneyimledik. Bunun son derece açık bir örnekleri ilgili etiketlerde yoğunlaşan paylaşımlarda ortaya çıktı.
Bağlamından koparılmış videolar
Aşırı sağcı politikalarıyla bilinen ve Birleşik Krallık’ta faaliyet gösteren, nefret suçu sebebiyle hapis yatmış olan Britain First’ün lideri Paul Golding, 2 Temmuz’da bir grup maskeli ve silahlı adamın videosunu paylaştı. Golding, bu grubu “Fransa’da silah cephaneliklerini sergileyen silahlı isyancılar” olarak tanımladı. Gönderi bir milyondan fazla kez görüntülendi. Ve hala tweet erişime açık bir şekilde etkileşim almaya devam ediyor.
Bu videonun nereden geldiğini araştırmak için InVid Doğrulama Eklentisi ile basit bir tersine görsel arama yaptığımızda bile aslında görüntünün 2020’den gelen başka bir görüntü olduğu anlaşılıyor. Ulaştığımız haberde bir mafya topluluğunun birkaç gün önce saldırıya uğradığını iddia ettikleri kendi üyelerinin intikamını almak için intikam adı altında şiddet eylemlerini anlatıyor. Görüldüğü üzere ayaklanmalarla ilgisi olmayan bir video, bağlamından koparılarak yanıltıcı bir içerik olarak günümüzde geçen bir olay olarak sunulmuş.
Daha önce de göçmen karşıtlığı üzerine paylaşımlar yapan başka bir hesap, 2 Temmuz’da büyük bir otoparkta bir düzine arabayı alevler içinde gösteren bir video yayınladı. Video başlığında şu ifadeler yer alıyodu: “Marsilya: İsyancılar yepyeni araçlarla dolu bir otoparkı ateşe verdi”. Tweet on binlerce erişim aldı ve hala etkileşime açık. Ama bu videonun da Fransa ile ilgisi yok. Video, Avustralya’nın Perth’teki bir müzayede alanında çıkan yangının ardından yüzlerce arabanın yanmasını gösteriyor.
Ayrıca Fransa ayaklanmalarıyla ilgili on milyonlarca erişim almış sahte ve yanlış bilgilerden oluşan bu tweet zincirini ve Teyit’in konuyla ilgili analizlerini buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.
Kriz anlarında sosyal ağları nasıl kullanmalı?
Krizler, ayaklanmalar, isyanlar sırasında ve tüm bu olaylarından ardından, sosyal medya paylaşımlarındaki yoğunluk, sosyal ağlardaki herkesin bilgi yaymada aktör olabilmesi ve hız gibi okuma-izleme deneyimimizi karmaşaya sokan süreçler sırasında belirsiz ve kötücül olma ihtimali yüksek olan dezenformasyon kampanyalarına dahil olmamak adına nitelikli bir medya okuryazarlığı ve eleştirel okuma pratikleri edinmek gerekiyor.
Karşımıza çıkan fotoğraf ve videolara karşı şüpheli bir yaklaşımla hareket etmek ilk yapmamız gerekenlerden. Yukarıdaki örneklerde de gördüğünüz gibi Kriz anlarının hatalı ilişkilendirilmiş ve bağlamından koparılmış yülerce fotoğraf ve videonun hızla etkileşim kazandırabileceğini akılda tutmakta fayda var.
Özellikle Fransa’daki protestoları kendi siyasi planları için çarpıtarak paylaşım yapan hesapların kimlere ait olduğunu araştırmak, bize önemli ipuçları verebilir.
Bu tip kriz anlarında sosyal ağlarda gördüğümüz paylaşımların duygularınızı ele geçirmesine izin vermemek, dezenformasyona kapulmamak için en önemli kalkan. Eğer öfke, çaresizlik, endişe gibi duygularınız tetikleniyorsa muhakeme süreçleriniz yanıltılmış olabilir. Bunu dikkate alın. Mümkünce emin olmadığınız, kaynağını bizzat doğrulayamadığız hiçbir gönderiyi paylaşmayınız.
Bu içerik ilk olarak SAHNE Projesi‘nin web sitesinde yayımlanmıştır.
🏠 Anasayfa
ℹ️ Teknoscope nedir?
▶️ Program Arşivi
🎙️ Podcast Arşivi
💰 Patreon’dan destekle!
Kaleminize sağlık.
Black Lives Matter ve Gezi Parkı Eylemleri sırasında da benzer dezenformasyonlar sıklıkla görüldü. Elon Musk'ın Twitter' almasının ve Twitter Blue uygulamasının bu tarz manipülasyonları artırdığını öne sürebilmek için daha somut kanıtlara ve verilere ihtiyaç var gibi duruyor.